وسیع کننده کام دهان ( پالاتال اکسپندر) چیست؟
وسیع کننده کام یا پالاتال اکسپندر یکی از دستگاه های وسیع کننده و پهن کننده سقف و کام دهان بوده که در سنین رشد (قبل از بلوغ) و در حالی که هنوز فکین و سقف دهان به طور کامل رشد نکرده اند، مورد استفاده قرار گرفته و به پهن شدن کام کودک و بیمار کمک می کند. از آنجایی که بعضی از افراد به دلیل کوچک بودن سقف دهان دچار مشکلات متعدد و مختلفی می شوند، متخصص ارتودنسی جهت گسترش سقف دهان و کام بیمار و بهبود ضعیت ناهنجاری های فک، دهان و دندان ها از این دستگاه استفاده می کند.
بهترین سن برای استفاده از وسیع کننده کام
در رابطه با بهترین سن برای استفاده از این دستگاه باید گفت، گسترش دهنده یا وسیع کننده کام و سقف دهان زمانی می تواند مورد استفاده و موثر واقع شود که فرد در سنین رشد قرار گرفته باشد و رشد استخوان های فک و سقف دهان به صورت کامل صورت نگرفته باشد. در نتیجه باید گفت، در پسران سنین ۱۳ الی ۱۴ و در دختران ۱۲ الی ۱۳ سالگی بهترین سن برای استفاده از گسترش دهنده کام دهان می باشد. قابل ذکر است که وسیع کننده کام دهان برای افراد بزرگسال، موثر نبوده و نمی تواند به بهبود وضعیت ناهنجاری های موجود در دهان و دندان ها کمک کند.
مدت استفاده از وسیع کننده کام دهان
شاید یکی از مسائلی که موجب درگیری ذهن بیماران در رابطه با درمان ارتودنسی و استفاده از وسیع کننده کام دهان می شود، مدت زمان قرارگیری پالاتال اکسپندر در دهان باشد. در این رابطه باید گفت، ارتودنتیست این دستگاه را داخل دهان و سقف و کام قرار داد می دهد. معمولا حدود ۱ الی ۳ هفته این دستگاه در دهان قرار گرفته و در صورتی که وضعیت بیمار همچنان رو به بهبود و پیشرفت نباشد، ممکن است حدود ۶ ماه این دستگاه در دهان قرار داشته باشد.
موارد کاربرد وسیع کننده کام دهان
وسیع کننده کام دهان از دستگاه های موثر و کاربردی ارتودنسی بوده که قبل از اتمام رشد استخوان ها و سن بلوغ مورد استفاده قرار گرفته و موثر واقع می شود. این دستگاه می تواند به بهبود عوارض و ناهنجاری های مختلف فک و دهان بپردازد و در درمان سه نوع از ناهنجاری های فک و دندان ها کاربرد داشته و بسیار موثر است. کاربردهای این دستگاه ارتودنسی عبارتند از:
- درمان وضعیت کراس بایت
- درمان وضعیت کراودینگ
- درمان وضعیت دندان نهفته
نحوه عملکرد وسیع کننده کام دهان بر اساس نوع
این دستگاه فقط مخصوص فک بالا و گسترش کام بالا یا همان سقف دهان نمی باشد و عملکرد آن در هر دو کام و هر دو فک انجام می گیرد. با توجه به این موضوع نحوه عملکرد این دستگاه به صورت زیر می باشد:
- اکسپندر فک بالا (کام و سقف دهان)
کام یا قسمت سقف دهان از دو بخش غضروفی و استخوانی تشکیل شده است. هنگامی که گسترش دهنده فک بالا در داخل دهان و سقف دهان قرار می گیرد، با اعمال فشار به کام، موجب گسترش و پهن شدن کام و فک بالا می شود.
- اکسپندر فک پایین (کف دهان)
در صورتی که دندان های فک پایین دچار ازدحام شده باشند و کودک فضا و جای کافی و لازم را برای رشد دندان ها در داخل فک نداشته باشد، متخصص ارتودنسی از دستگاه اکسپندر فک پایین استفاده کرده و با قرار دادن آن در کف دهان به گسترش فک پایین و قرارگیری دندان ها در جایگاه اصلی و داخل فک کمک کرده و موجب صافی دندان ها و مرتب شدن آن ها نیز می گردد.
معایب وسیع کننده کام دهان
با وجود مزیت و کاربردهای متعددی که این دستگاه به همراه دارد و تاثیر مثبتی که بر روی درمان ارتودنسی و بهبود ناهنجاری های مختلف دندانی می گذارد، باید گفت این دستگاه معایبی نیز دارد که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد:
- فاصله بین دندان ها
این دستگاه طی فرآیند گسترش کام و ایجاد فضای بیشتر در فک می تواند، موجب ایجاد فاصله های دندانی شود. البته متخصص ارتودنسی طی درمان و جهت جلوگیری از این اتفاق از نگهدارنده ها یا ریتینرها استفاده می کند و مانع ایجاد فواصل دندانی می شود.
- افزایش بزاق و آب دهان
یکی دیگر از معایب این دستگاه که می تواند بعد از بیدار شدن از خواب و با خیسی بالشت مشاهده شود، افزایش تولید بزاق و آب دهان کودک می باشد. البته این مورد طبیعی بوده و بعد از اتمام درمان و خارج شدن این دستگاه از دهان، کودک به وضعیت سابق خود باز می گردد.
- ایجاد سر درد
یکی دیگر از معایب این دستگاه ورود فشار به فک و دندان ها و انتشار آن به سر می باشد که موجب بروز سر درد می گردد.
- اختلال تکلم و گفتار
از معایب و البته عوارضی که در حین استفاده از این دستگاه، برای بیمار ایجاد می شود، می توان به اختلالات تکلمی و گفتاری اشاره کرد. البته این مورد طبیعی است چرا که وجود یک دستگاه در داخل دهان موجب ایجاد ناراحتی و گیر کردن زبان و بر خورد آن با دستگاه وسیع کننده کام دهان و در نهایت بروز مشکلات تکلمی می شود.