انواع روش های ارتودنسی
درمان ارتودنسی به طور کلی به دو روش ثابت و متحرک انجام می شود که بسته به نوع مشکل بیمار یکی از آنها یا هردو بکار می رود . مبنای این نام گذاری این است که بیمار بتواند دستگاههای ارتودنسی را برداشته و مجدد در محل خود قرار بدهد یا خیر.
در ادامه با انواع روشهای ارتودنسی ثابت، تعریف این روشها ، موارد کاربرد آنها و مزایا و معایب هرکدام آشنا خواهید شد.
ارتودنسی ثابت متداول (Fixed orthodontics)
منظور از ارتودنسی ثابت یا * فیکس این است که دستگاه ارتودنسی توسط ارتودنتیست روی دندانهای بیمار چسبانده میشود و بیمار نباید آنها را از محل خارج نماید . در دستگاه ارتودنسی ثابت اجزا به صورت نگین هایی برروی دندان چسبانده شده و ثابت می گردند . این نگین ها براکت نام دارد. براکتها سیمهای ارتودنسی را در محل نگه میدارند و نیروی سیم ها ، کش ها و فنر های * را به دندان منتقل میکنند و به این ترتیب دندان جابجا میشود. روش درمانی ثابت بیشتر در مورد دندانهای دائمی کاربرد دارد و عمدتا زمانی که این دندانها کاملا رویش پیدا کرده باشند و در بزرگسالان استفاده میشود. با ارتودنسی ثابت میتوان حرکات پیچیده و دقیق دندانها را انجام داد و نیروهای کنترل شده ای به دندانها وارد کرد تا دندانها به موقعیت مطلوب برسند.
مزیت دیگر این درمان این است که برخلاف درمانهای متحرک ، ارتودنسی ثابت وابسته به همکاری بیمار نمی باشد. که این قضیه بویژه در مورد کودکان و نوجوانان غیر همکار که دستگاههای متحرک را به میزان کافی استفاده نمیکنند حائز اهمیت میباشد.
طول درمان ارتودنسی ثابت به طور متوسط دو سال می باشد ولی براساس نوع ناهنجاری بیمار و شدت مشکل می تواند کمتر یا بیشتر بشود. پس از تثبیت دستگاه ارتودنسی روی دندانها، بیمار می بایست ماهی یک بار جهت ادامه روند درمان ویزیت شود.
رایجترین روش ارتودنسی ثابت چسباندن براکت های فلزی روی سطح بیرونی دندانها میباشد که سیم های * توسط کش های دایره ای کوچکی به نام اورینگ روی براکتها تثبیت میشود. اما روشهای دیگری نیز وجود دارد که جدیدتر است و عمدتا به جهت زیبایی بیشتر و کمتر دیده شدن وسایل ارتودنسی به کار برده میشود. از جمله: _ارتودنسی ثابت لینگوال (زبانی)، _ ارتودنسی ثابت به روش دیمون، _ ارتودنسی ثابت با براکت های سرامیکی (شفاف).
در ادامه با انواع این روشها آشنا میشوید.
ارتودنسی ثابت لینگوال (زبانی)
ارتودنسی “لینگوال” یا “زبانی” یک روش ارتودنسی ثابت است که در آن بر خلاف ارتودنسی ثابت به روش معمولی سیم ها و براکتهای ارتودنسی وسایل به سطح داخلی و پشت دندانها (سمت زبانی) متصل میشود و در نبیجه کاملا پنهان و غیر قابل دیده شدن است. اصول کلی این روش مانند ارتودنسی ثابت معمولی است که در آن نیروی ارتودنسی از طریق براکت‌هایی که به سطح دندان چسبانده میشود، موجب حرکت آن به محل مناسب میشود. مزیت اصای این روش ، نا پیدا بودن و در نتیجه زیبایی بیشتر آنها است. اما این روش دارای معایب متفاوتی میاشد از جمله اینکه چسباندن براکت ها از سمت داخل دندانها باعث آزردگی زبان بیمار می شود و مشکلاتی هنگام غذا خوردن و صحبت کردن برای بیمار به وجود می آورد . یکی دیگر از مشکلات درمانهای لینگوال هزینه بسیار زیاد آن است که در مقایسه با دستگاههای رایج بیرونی چند برابر بسیار بیشتر است. همچنین طول مدت درمان در این روش بیشتر بوده و تنها برای درمانهای ساده با حرکات دندانی محدود قابل انجام است. . این روش را نباید با درمانهای ارتودنسی ثابتی که از وسایل همرنگ دندان استفاده می نمایند و نامریی خوانده می شوند، اشتباه گرفت.
ارتودنسی ثابت به روش دیمون (Damon)
سیستم دیمون در واقع رایجترین و بهترین نوع از براکت های “سلف لیگیت (self-ligate)” مییباشد که به همین دلیل روش سلف لیگیت اغلب به نام روش دیمون در نظر عموم شناخته شده است. در روش سلف لیگیت به جای استفاده از براکت های معمولی که در آنها سیم ارتودنسی به کمک کش های کوچکی به نام” اورینگ” به براکت متصل میشود، از براکت هایی با قابلیت باز و بسته شدن کشویی استفاده می شود که سیم را در خود نگه میدارد و دیگر نیاز به کش های کوچک و جود ندارد. در نتیجه مشکلاتی که در اثر کش ها بوجود می آید از جمله تغییر رنگ و فاسد شدن کشها، شل شدن آنها، گیر کردن مواد غذایی روی آنها و مشکلات رعایت بهداشت در این روش وجود ندارد. از محاسن دیگر در سیستم Damon این است که در آن نیروهای بسیار سبک است به دندانها اعمال می گردد و اصطکاک کمتری برای حرکت دندان وجود دارد و در نتیجه سازگاری بیشتری با سیستم دهان و دندان دارد و سرعت حرکت دندان بیشتر است. با وجود محاسن زیاد اما بعضی اداعا ها در مورد این روش غیر واقعی بوده و بیشتر جنبه تجاری و تبلیغاتی دارد از جمله اینکه به کمک سیستم دیمون ضمن نیاز به کشیدن دندان برطرف میشود و یا اینکه با این روش دیگر نیازی به مراجعه ماهانه به متخصص ارتودنسی وجود ندارد. در واقع تصمیم گیری در مورد کشیدن یا نکشیدن دندان ارتباطی با نوع وسایل مورد استفاده ندارد و بستگی به عوامل مختلف دیگری دارد و همچنین در تمام روشها بیمار باید ماهی یکبار به متخصص ارتودنسی خود مراجعه کند. از معایب این روش میتوان به هزینه بالای استفاده از سیستم دیمون در مقایسه با سیستمهای معمول و حجم بزرگتر براکت ها اشاره کرد.
ارتودنسی ثابت با براکت های شفاف
براکت های شفاف یا براکت های سرامیکی از جنس کامپوزیت و یا سرامیک همرنگ دندان اتهیه می شوند که نسبت به براکت های فلزی معمول بسیار کم قابل مشاهده است و برای بیمارانی که مایل به دیده شدن دستگاههای ارتودنسی خود نیستند مناسب میباشد. در این روش براکت ها بر سطح خارجی دندانها چسبانده می شوند و از فاصله بسیار نزدیک قابل تشخیص می باشد. بعلاوه سیم ارتودنسی که از بین براکت های سرامیکی گذرانده می شود نیز قابل روئیت است.هر چند می توان از سیم های روکش دار سفید رنگ و همرنگ دندان استفاده کرد که میزان دیده شدن آن کمتر است. با این حال براکت های سرامیکی معایبی هم دارند که البته در نسل جدید آنها به مراتب کاهش یافته است از جمله گرانتر بودن، افزایش طول مدت درمان به علت اصطکاک بیشتر و کندتر بودن حرکت دندانها ، شکننده بودن براکتها، افزایش سختی درمان برای ارتودنتیست، مشکلات بیشتر حین کندن براکت ها در پایان درمان.